Jak obliczyć dochód?
Prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej przysługuje osobom i rodzinom, które spełniają tzw. kryterium dochodowe. Pomoc skierowana jest do osób o najniższych dochodach. Aby ją otrzymać nie można przekraczać kwoty 776 zł – w przypadku osoby samotnie gospodarującej; 600 zł na osobę w rodzinie.
Należy zsumować przychody z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku, czyli np. ubiegając się o pomoc w sierpniu, trzeba przedstawić dochód z lipca. Obliczając kryterium dochodowe na osobę w rodzinie sumujemy przychody wszystkich członków rodziny. Muszą to być dochody netto, czyli bez podatku, składek na ubezpieczenia zdrowotne i społeczne. Do dochodu nie wlicza się również: kwot alimentów świadczonych na rzecz innych osób, jednorazowego pieniężnego świadczenia socjalnego, zasiłku celowego, pomocy materialnej mającej charakter socjalny albo motywacyjny, przyznawanej na podstawie przepisów o systemie oświaty, wartości świadczenia w naturze oraz świadczenia przysługującego osobie bezrobotnej na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z tytułu wykonywania prac społecznie użytecznych.
To jak liczymy dochód, w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, zależy od formy opodatkowania tej działalności. W stosunku do osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą opodatkowaną podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach określonych w przepisach o podatku dochodowym od osób fizycznych – za dochód przyjmuje się przychód z tej działalności pomniejszony o koszty uzyskania przychodu, obciążenie podatkiem należnym określonym w przepisach o podatku dochodowym od osób fizycznych i składkami na ubezpieczenie zdrowotne określonymi w przepisach o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, związane z prowadzeniem tej działalności oraz odliczonymi od dochodu składkami na ubezpieczenia społeczne niezaliczonymi do kosztów uzyskania przychodów, określonymi w odrębnych przepisach, z tym że dochód ustala się, dzieląc kwotę dochodu z działalności gospodarczej wykazanego w zeznaniu podatkowym złożonym za poprzedni rok kalendarzowy przez liczbę miesięcy, w których podatnik prowadził działalność, a jeżeli nie prowadził działalności, za dochód przyjmuje się kwotę zadeklarowaną w oświadczeniu tej osoby. Natomiast W stosunku do osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą opodatkowaną na zasadach określonych w przepisach o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne – za dochód przyjmuje się kwotę zadeklarowaną w oświadczeniu tej osoby. Wysokość dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej w przypadku prowadzenia działalności opodatkowanej na zasadach określonych w przepisach o podatku dochodowym od osób fizycznych ustala się na podstawie zaświadczenia wydanego przez naczelnika właściwego urzędu skarbowego. Wysokość dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej w przypadku prowadzenia działalności na zasadach określonych w przepisach o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne ustala się na podstawie zaświadczenia wydanego przez naczelnika właściwego urzędu skarbowego oraz na podstawie dowodu opłacenia składek w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych.
Przyjmuje się, że z 1 ha przeliczeniowego uzyskuje się dochód miesięczny w wysokości 308 zł.
PRZYKŁADY OBLICZANIA DOCHODU
Przykład 1: Dochód w czteroosobowej rodzinie państwa X
| Skład rodziny | Dochód określony w ustawie (tzw. „kryterium dochodowe”) | Miesięczny dochód rodziny |
| pierwsza osoba – bezrobotny mąż | 528,00 zł | zasiłek dla bezrobotnych – 717,30 zł |
| druga osoba – pracująca żona | 528,00 zł | dochód netto 1530,00 zł |
| trzecia osoba – dziecko 4-letnie | 528,00 zł | zasiłek rodzinny – 95,00 zł |
| czwarta osoba – dziecko 3-letnie | 528,00 zł | zasiłek rodzinny – 95,00 zł |
| Razem 2112,00 zł | Razem 2437,30 zł |
Dochód państwa X jest wyższy od określonego w ustawie o pomocy, w związku z czym nie przysługuje im pomoc finansowa. Wyjątkową sytuacją kiedy pomoc może zostać przyznana osobie lub rodzinie przekraczającej kryterium dochodowe, jest zdarzenie losowe lub klęska żywnościowa bądź ekologiczna
Przykład 2: Dochód w czteroosobowej rodzinie państwa Y
| Skład rodziny | Dochód określony w ustawie (tzw. „kryterium dochodowe”) | Miesięczny dochód rodziny |
| pierwsza osoba – bezrobotny mąż | 528,00 zł | zasiłek dla bezrobotnych – 717,30 zł |
| druga osoba – żona z orzeczoną całkowitą niezdolnością do pracy (dawna II grupa inwalidzka) | 528,00 zł | renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy – 1029,80 zł |
| trzecia osoba – dziecko 5-letnie | 528,00 zł | zasiłek rodzinny – 95,00 zł |
| czwarta osoba – dziecko 4-letnie | 528,00 zł | zasiłek rodzinny – 95,00 zł |
| Razem 2112,00 zł | Razem 1937,10 zł |
Dochód państwa Y jest niższy od określonego w ustawie o pomocy społecznej. Rodzina może więc otrzymać pomoc finansową na przykład w formie zasiłku okresowego lub zasiłku celowego.
Obliczanie dochodu do niektórych świadczeń z pomocy społecznej
Zasiłek stały
Zasiłek stały przysługuje:
-
- pełnoletniej osobie samotnie gospodarującej, całkowicie niezdolnej do pracy z powodu wieku lub niepełnosprawności, jeżeli jej dochód jest niższy od kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej;
- pełnoletniej osobie pozostającej w rodzinie, całkowicie niezdolnej do pracy z powodu wieku lub niepełnosprawności, jeżeli jej dochód, jak również dochód na osobę w rodzinie są niższe od kryterium dochodowego na osobę w rodzinie.
Całkowita niezdolność do pracy oznacza:
-
- całkowitą niezdolność do pracy w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (orzeczenie lekarza orzecznika ZUS o całkowitej niezdolności do pracy, lub o całkowitej niezdolności do pracy oraz samodzielnej egzystencji), albo zaliczenie do I lub II grupy inwalidów, lub legitymowanie się znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności (odpowiednie orzeczenie Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności).
- osoba niezdolna do pracy z tytułu wieku to osoba, która ukończyła 60 lat (kobieta) lub 65 lat (mężczyzna). Zasiłek stały nie przysługuje osobie uprawnionej do renty socjalnej (do renty takiej uprawniona jest zwykle osoba, której niepełnosprawność powstała w młodym wieku, np. w trakcie nauki w szkole, i która z tego powodu nie była w stanie nabyć innych uprawnień np. do renty z tytułu niezdolności do pracy).
Maksymalna kwota zasiłku stałego wynosi 645,00 zł, minimalna – 30,00 zł. Zasiłek wypłacany jest w wysokości różnicy między kryterium dochodowym a dochodem osoby (lub na osobę w rodzinie).
Przykład 1:
Jedynym dochodem samotnej osoby niepełnosprawnej, całkowicie niezdolnej do pracy, jest zasiłek pielęgnacyjny w wysokości 153,00 zł. Kryterium dochodowe dla osoby samotnie gospodarującej wynosi 701,00 zł. Różnica wynosi: 701,00zł – 153,00 zł = 548,00 zł. Kwota zasiłku stałego została zatem ustalona na 548,00 zł.
Przykład 2:
W rodzinie jest osoba całkowicie niezdolna do pracy z powodu wieku. Dochód na jedną osobę w rodzinie wynosi 200,00 zł. Kryterium dochodowe na osobę w rodzinie wynosi 528,00 zł. Różnica wynosi: 528,00zł – 200,00zł = 328,00 zł. Kwota zasiłku stałego w tym przypadku została ustalona na 328,00 zł.
Zasiłek okresowy
Jest wypłacany w następujących sytuacjach:
- długotrwała choroba,
- niepełnosprawność,
- bezrobocie,
- możliwość utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego.
Wysokość zasiłku okresowego jest różnicą kryterium dochodowego i dochodu osoby lub rodziny. Maksymalna wysokość zasiłku okresowego dla osoby samotnie gospodarującej nie może przekroczyć 418 zł, minimalna 20 zł.
Wprowadzono też dodatkową zasadę ustalającą minimalną kwotę zasiłku jako określony procent różnicy pomiędzy kryterium dochodowym a dochodem osoby lub rodziny.
Zasiłek celowy
Wypłacany jest w celu zaspokojenia niezbędnej (konkretnej) potrzeby bytowej.
Zasiłek może być przeznaczony na pokryć:
- koszty zakupu żywności, leków, leczenia,
- kupno opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego,
- drobne remonty i naprawy w mieszkaniu,
- koszty pogrzebu,
- bilet kredytowy.
Zasiłek może być również przyznany osobie lub rodzinie, która poniosła straty w wyniku:
- zdarzenia losowego,
- klęski żywiołowej lub ekologicznej.
W tych przypadkach pomoc może być przyznana niezależnie od dochodu i może nie podlegać zwrotowi. Sytuacja, w której dokonuje się zwrotu pomocy dotyczy osób lub rodzin przekraczających kryterium dochodowe.
Pomoc dla osób lub rodzin przekraczających kryterium dochodowe- specjalny zasiłek celowy – może być przyznany w szczególnie uzasadnionych przypadkach osobie albo rodzinie o dochodach przekraczających kryterium dochodowe. Pomoc nie podlega zwrotowi jeśli wysokość pomocy (wartość) nie przekroczy odpowiedniego kryterium dochodowego.
W szczególnie uzasadnionych przypadkach osobie albo rodzinie o dochodach przekraczających kryterium dochodowe może być również przyznany zasiłek okresowy, zasiłek celowy lub pomoc rzeczowa, pod warunkiem zwrotu części lub całości kwoty zasiłku lub wydatków na pomoc rzeczową.
